ندای قم / سلیمان طائی حسنلوئی / دکتری علوم سیاسی/ گرایش جامعه شناسی سیاسی؛ هوش مصنوعی (AI) در حال حاضر يكي از مهمترين كلمات در فناوري است و داراي مراتب مختلف است. كارشناسان، هوش مصنوعي را عاملي براي توليد و پتانسيلي براي رشد و تغيير روش انجام كار در همه عرصه ها مي دانند. يكي از اين عرصه ها، عرصه حكمراني است.
يكي از موضوعاتي كه همه مراكز انديشكده اي و بين المللي اجماع نظر دارند نفوذ هوش مصنوعي و تاثيرات تعيين كننده آن براي آينده جوامع است. ركن اول آن “داده” است و ركن دوم نحوه استفاده از آن مي باشد.
در دوره كرونا كسينجر در يك برنامه به صورت ويدئوكنفرانس با اريك اشميت رئيس شركت گوگل و دانيا لوتر فرد شناخته شده در هوش مصنوعي اعلام كرد؛ نظم نوين جهاني به شدت متحول شده، در حالي كه تا مدت ها، مبتني بر دولت – ملت بوده اما الان شركت محور شده است(Copration Bases). نظمي را شاهد هستيم كه بنگاه ها در آن فرمانروايي مي كنند. بنگاهي مثل گوگل چه حجم وسيعي از داده ها و اطلاعات را دارد.
در نظم نوين جهاني سرزمين، تمدن و جغرافيا به روايتي تعيين كننده نيست. كشور كوچكي مثل امارات مي تواند در هوش مصنوعي سرمايه گذاري كند و نقش آفريني در نظم نوين جهاني داشته باشد.
يكي از مسائل مهم عصر جديد، بحث “داده محور” (Data driven) بودن بسياري از موضوعات است. مثل داده محور در ديپلماسي، سياسي و غيره. اگر در ديپلماسي داده محور نباشد مانند دوره قاجار خواهد بود. در حكمراني داده محور تصميم گيري بر اساس داده هاست. يك نوع حكمراني كه، اهتمام اش به جمع آوري و تحقيق كاربرد سيستماتيك داده ها را دارد. اين جمع آوري و تحليل سيستماتيك را با هدف رفع نيازهاي عمومي انجام مي دهد و پاسخ به مشكلات پيچيده است. هدف اين حكمراني افزايش شفافيت و كاهش ناكارآمدي و فساد است. ايجاد يك دولت پاسخگوتر و سازگارتر با تغييرات و تحولات است و اين كار با شايسته سالاري امكان تحقق خواهد داشت. در اين حكمراني، تصميم گيري بر پايه شهود، حس، رويه هاي سنتي و تاريخي نيست بلكه بر اساس اطلاعات، ما را به سمت بهينه سازي سيستم هدايت مي كند. مثلا چرا در ايران تورم شكل گرفت؟ هوش مصنوعي اينجا يك نگرش به ما مي دهد كه چرا اين اتفاق افتاد؟ چرا تورم به صورت افسار گسيخته رشد كرد؟ اگر تورم به همين شكل پيش برود چه اتفاقي خواهد افتاد؟ در فضاي آينده نگري چه تجويزي براي آينده مي توان كرد تا به سمت بهينه سازي پيش برويم؟ تا ضمن فهم برخي مسائل در گذشته و حال، گام هاي محكمي براي آينده برداريم.
واژه هايي مثل ليبراليسم، كاپيتاليسم و مشابه آنها وجود دارند كه ديتائيسم هم به آنها اضافه مي شود كه مبتني بر “داده” است. يك مكتب فكري كه حاصل آن نوع جديدي از حكمراني است. همچنين با حكمراني هايي از قبيل آريستوكراسي، تئوكراسي، دموكراسي و تكنوكراسي آشنايي داريم اما يك مدل جديدتر ديتاكراسي است كه اساسا يك نوع جديد از حكومت است و كساني مي توانند حرف اول را بزنند و حكمرانان آينده جهان باشند كه اين داده ها را در اختيار دارند و مي توانند با تكيه بر داده ها منافع ملي كشورشان را پيش ببرند.اگر ما در عرصه سياست به داده ها و ابزارها مسلط نباشيم پايان نقش آفريني سياستمداران سنتي است. كساني حرف اول را مي زنند كه در حوزه AI دست بالا را دارند، توان فني و دانش مهارتش را دارند.
استفاده از هوش مصنوعي چالش هايي هم دارد. ماشين ها به شدت مخاطره آميز هستند بخصوص در جامعه اي كه هيچ برنامه و اجماع نظر ملي وجود ندارد. ماشين ها بر اساس داده هايي كه به آنها مي دهيم پيش مي روند. اگر داده غلط بدهيم نمي توان رفتار درست از ماشين انتظار داشت. يا نسبت به يك موضوع حساسيت و سوگيري داشته باشيم مثلا يك مذهب يا جنسيت و غيره..
بحث امنيت سايبري هم مهم است. اگر يك حك شدن اتفاق بيافتد خيلي خسارت وارد خواهد شد.
برخي مدل های جدید هوش مصنوعی کاربر را دچار اشتباه مي كند. به نقل از فیوچریسم، شرکت اوپن ای آی یک معیار جدید به نام «پرسش و پاسخ ساده» (SimpleQA) ارائه کرده که هدف آن اندازه گیری دقت خروجی مدل های هوش مصنوعی خود و شرکت های دیگر است. این شرکت هوش مصنوعی با انجام چنین اقدامی نشان داد مدل های جدید فناوری مذکور در فراهم کردن پاسخ درست به سوالات، عملکرد خوبي ندارند. با توجه به آنکه این فناوری در بسیاری از وجوه مختلف زندگی انسان ها نفوذ کرده، چنین امری نگران کننده است.
