ندای قم / عباس جعفری / کارشناس رسانه و محیط زیست
مشاهدات میدانی حاکی از آن است علی رغم اینکه ماهها از افتتاح سایت دفع پسماند ویژه قم می گذرد و با وجود اینکه مدیریت سایت اقدامات لازم را جهت پذیرش پسماند از جمله دیوارکشی و احداث سلول‌های لندفیل و محل دپوی روباز را صورت داده است اما عملا استقبال لازم از سوی واحد های صنعتی تولید کننده پسماند ویژه صورت نگرفته است.
از ابتدای زمان افتتاح سایت حدود 160 تن پسماند ویژه پذیرش شده است که در مقابل حجم پسماند ویژه تولیدی در استان بسیار ناچیز می باشد. شهرکهای صنعتی در ایران سالانه تقریبا بیش از 1/1 بیلیون تن پسماند صنعتی تولید می کنند. با توجه به مساحت و تعدد شهرکهای صنعتی و نوع صنایع فعال در استان قم، برآورد می شود حدود دویست هزار تن پسماند ویژه در استان قم تولید گردد که سالها است در عرصه های منابع طبیعی، حاشیه محور های مواصلاتی و بستر رودخانه های قم تخلیه و رها سازی شده اند.
اصطلاح پسماند صنعتی به کلیه پسماندهای ناشی از فعالیتهای صنعتی و معدنی و پسماندهای پالایشگاهی صنایع گاز، نفت و پتروشیمی و نیروگاهی و امثال آنها از قبیل براده‌ها، سرریزها و لجن‌های صنعتی اطلاق می شود که عمدتا جزء پسماندهای خطرناک محسوب می گردند. قم علاوه بر پسماندهای صنعتی تولیدی در داخل استان، به دلایل مختلف، پذیرای پسماندهای ویژه استان های دیگر نیز بوده است. به گفته میر ابراهیمی مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم در جلسه اخیر کارگروه مدیریت پسماند قم، درحال حاضر نظارتی بر پسماندهای صنعتی انجام نمی شود.
وی با اشاره به بازدید از رودخانه سلمان بخش سلفچگان، اظهار کرده است که حدود هزار سرویس ضایعات ریخته‌گری فقط در بستر این رودخانه تخلیه شده است که همزمان با بارش‌های باران و وقوع سیلاب، ضایعات به چشمه‌های آب‌های زیرزمینی نفوذ خواهند کرد. به استناد ضوابط و قوانین موجود در کشور هرگونه نقل و انتقال پسماند در داخل یا خارج استان صرفا باید از طریق بستر سامانه ایران ای ام پی، با همکاری واحد های صنعتی تولیدی ذیل مدیریت سازمان های صنعت، معدن و تجارت و شرکت شهرکهای صنعتی استان صورت گیرد. ادارات کل حفاظت محیط زیست استانی نیز مکلفند نسبت به بررسی و صحت سنجی اطلاعات وارد شده براساس مستندات درج شده توسط هر واحد صنعتی در سامانه و همچنین بر اساس بازدیدهای کارشناسی به عمل آمده از آن واحد، اقدام نمایند و در صورت مغایرت اقدامات اجرایی کارشناسی و قانونی لازم را به عمل آورند.
پس از سالها سوء تدبیر و اهمال در مدیریت پسماند های ویژه استان و با وجود احداث سایت پسماند ویژه در سال اخیر، شوربختانه طبق منوال گذشته همچنان ترک فعل ها در انجام مسئولیت اعم از واحد های صنعتی تولید کننده، سازمان صمت و شرکت شهرکهای صنعتی به عنوان متولی اصلی مدیریت بر این واحد ها و سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان ناظر بر عملکرد آنها، ادامه دارد و حال جای بسی خوشحالی دارد که موضع گیری های صریحی جهت پایان این روند توسط تیم جدید مدیران استانی گرفته شده است.
ابراهیم معتمدی معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری قم در جلسه اخیر کارگروه مدیریت پسماند ضمن اشاره به اینکه محیط زیست یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های صدور مجوز در استان است، اظهار کرده است به هیچ عنوان اجازه نخواهیم داد، صنایع آلاینده و آلوده در استان قم آغاز به‌کار کنند. وی با بیان اینکه قانون حوزه پسماند باید رعایت شود، سازمان صنعت، معدن و تجارت را موظف کرده است ظرف مدت یک ماه تولید کنندگان را به تکمیل خوداظهاری در سامانه مدیریت پسماند اجبار کنند که ضمن اینکه نشان می دهد معتمدی اشراف خوبی بر قوانین و ضوابط حوزه مدیریت پسماند دارد از جدی بودن استانداری قم بر پایان سالها بی تدبیری و سوء مدیریت، عدم پاسخگویی و بعضا ارائه گزارشهای صوری توسط سازمان های ذیربط در این حوزه خبر می دهد. وی صریحا اعلام کرده است که برخی از واحدهای صنعتی که حتی پسماند ندارند نیز باید در سامانه اظهار کنند که این واحد پسماند ندارد، ولی اگر این واحد اطلاعات را اشتباه وارد کرده باشد، سازمان محیط زیست باید نظارت لازم را انجام دهد.
مدیریت نامناسب پسماندهای صنعتی می تواند منجر به از دست رفتن منابع، انرژی و تولید اشکال مختلفی از آلودگیهای آب، هوا، خاک و محصولات کشاورزی شود، تخلیه پسماند های خطرناک صنعتی بواسطه عدم قابلیت تجزیه بیولوژیکی در محیط، اثرات مخرب تجمعی، سلامتی ساکنین مناطق تحت تاثیر و سایر موجودات زنده را در معرض خطر جدی قرار می دهد. امید است با توجه به شناخت صحیح مسئله و تکیه بر اشراف، اهتمام و جدیتی که در دوره جدید فعالیت مدیران استانی قم مشاهده می شود، خط بطلانی بر سالها سوء مدیریت در حوزه مدیریت پسماند صنعتی استان کشیده شود.
