رصد اخبار و نظرات مسئولین در نحوه ارائه برنامه و اجرای طرح مسکن ملی قم از ابتدای جانمایی، ثبت نام متقاضیان و چگونگی ساخت، حکایت از وجود ضعف و سردرگمی مزمن در برنامه پیشنهادی دولت دارد که در کنار اعمال نظرهای متعدد عده ای از فعالین اجتماعی و کارشناسان حوزه های مختلف، مسئله کمبود و تامین مسکن و چگونگی اجرای طرح را با چالش های متعددی روبرو ساخته است. کارشناسان حوزه برنامه ریزی معتقد هستند که مشکل حاد ارائه برنامه ها در ایران این است که به جای اهداف، آرزوها محور اعمال سیاستگذاری های مسئولین و حتی منتقدین قرار گرفته است.
برنامه ریزی آرزویی به سان خواب و خیالی می ماند که در آن برنامه ریز در عالم رویا تصویری از آینده را می کشد که در آن خواسته ها و نیازهای همه برآورده شود. متاسفانه در اکثر قریب به اتفاق تجربه های برنامه ریزی توسعه در کشور شکافی عمیق میان انتظارات اولیه و نتایج عملی بویژه در زمینه اهداف کیفی برنامه مشاهده می شود. مطمئنا روش برنامه ریزی مهم تر از محتوای برنامه ریزی است چرا که انتخاب روش برنامه ریزی مناسب، به تولید محتوای مناسب و مفاد قانونی معتبر منجر خواهد شد.
فارغ از مناقشاتی که در زمینه نوع ساخت و ساز طرح نهضت ملی مسکن در قم وجود دارد و به گفته مسئولین ذیربط در تصمیم نهایی جمیع نظرات لحاظ شده است و به رغم اینکه گفته می شود دستور نقشه ها در سایت ۵۶۰ هکتاری تا اسفند 1401 هنوز نرسیده است، اما نظام مهندسی ساختمان استان قم مدعی است طراحی های معماری و سازه سایت نهضت ملی مسکن قم آماده شده است. از فحوای کلام دو سه ماه اخیر مسئولین ارشد استانی نیز اینطور استنباط می شود که با علم به وجود همه کمبود ها و نقص های این طرح ، اجرای پروژه ۵۶۰ هکتاری در محور پردیسان به ورجان با ظرفیت ۳۵ هزار واحد شروع شده و در سال 1402 با سرعت پیش خواهد رفت زیرا هدف نهایی برنامه، برطرف کردن مسئله مسکن در استان و برآورده ساختن نیازهای جامعه است.
طی چندین دهه گذشته در کشورهای توسعه یافته و کشورهای موفق در حال توسعه، هرجا که دستاوردی به چشم می خورد حاصل تفکر، تدبر و برنامه ریزی درست و دقیق بوده است. منتقدان حوزه برنامه ریزی کشور معتقد هستند علل ناکامی بسیاری از برنامه توسعه کشور، به کل فرایند برنامه ریزی مربوط می شود. جائیکه به طور معمول، تلاش ها برای نوسازی عمدتاً بدون دخالت و حضور مردم صورت گرفته است و تلاش های رسمی در توسعه اجتماعی در دست مدیرانی بوده است که عموماً خود را عاقل تر از مردم دیده اند و به جای جستجوی راه هایی برای خودیابی، خود فهمی و مشارکت مردم، ایده های خود را تحمیل کرده اند.
مطمئنا بهبود کیفیت زندگی انسانها را باید به منزله ابزار ضروری توسعه نگریست و نه به منزله هدف نهایی توسعه، بنابراین یکی از وظایف هر نظام برنامه ریزی، طراحی یک نظام انگیزشی مناسب برای جلب مشارکت های مردمی با حضور ذینفعان است، منتقدین و مسئولین باید شرایط جامعه هدف و تامین نیازهای آنها را بخصوص در مساله ساخت و تامین مسکن اقشار آسیب پذیر در اولویت برنامه ریزی خود قرار دهند.
در غالب برنامه های توسعه حتی در سطح کشوری از آغاز تاکنون، همواره برای دستیابی به اهداف عجله شده است و از ترس از دست دادن فرصتها، کمتر راه را برای اندیشه عالمانه و تفکر خلاق و پرداختن به انواع پیش بینی ها و پیش گیری ها ترسیم شده است. به نظر می رسد اصلی ترین مشکل در ارائه طرح مسکن ملی قم، عدم توجه چندین ساله به مقوله تامین مسکن شهروندان قمی و به جمع بندی رسیدن بسیار سریع مسئولین امر بوده است و دولت راهی به جز اجرا و تحویل سریع واحد های ثبت نامی را ندارد.
مسلما همراهی و هم افزایی منتقدین طرح 560هکتاری در جهت تسریع و بهبود اجرا، به حداقل رساندن آسیب های اجتماعی، تامین زیر ساخت های لازم در راستای زیست پذیری اجتماعی و مولد سازی آن می تواند برای استان کارساز باشد و لاغیر و ادامه فعالیت های سلبی و انتقادی فعالین این حوزه در سال جدید نه تنها کمکی به حل معضل تامین مسکن شهروندان قمی نخواهد کرد بلکه تاخیر های احتمالی به جز تحمیل هزینه و هدر رفت منابع و وقت مسئولین اجرائی ثمره ای برای شهروندان نخواهد داشت.
