در بیانیه مشترک سه مجموعه فعال در عرصه معماری و شهرسازی اسلامی بر صیانت و حفاظت از بافت تاریخی شهر مقدس قم تاکید شد.
به گزارش ندای قم ، «ستاد راهبری معماری و شهرسازی اسلامی»، «پژوهشکده مطالعات معماری و شهرسازی اسلامی دانشگاه قم» و «کارگروه معماری اسلامی بسیج مهندسین استان قم» در بیانیه مشترکی بر صیانت و حفاظت از بافت تاریخی شهر مقدس قم تاکید کردند.
متن این بیانیه به شرح زیر است؛
بسم الله الرّحمن الرّحیم
مرتفع سازی در بافت ارزشمند هسته مرکزی قم، رفع مشکلات یا ارتفاع معضلات؟!
دهه‌های متمادی است که مراکز متراکم شهری جهان اسلام و به ویژه شهرهای مذهبی از مدینه و کربلا گرفته تا قم مقدس، دستخوش سیاست های مدرن سازی است که قلب مذهبی این شهرها را هدف گرفته است؛ به گونه‌ای که توسعه ترافیکی (بلوارسازی) و توسعه عمودی (مرتفع سازی) دو رویکرد همیشگی این مداخلات ضد فرهنگی بوده است؛ در این میان نه فقط تاریخ معماری و شهرسازی، بلکه تاریخ سیاسی شهرسازی نیز گواه بر اثر تخریبی این مداخلات است که نخست بر فرهنگ دینی و سپس بر هویت کالبدی و ملی تاثیرگذار است.
از این روی پذیرفته نیست در دولت انقلابی، اینگونه بافت ارزشمند اجتماعی و هسته قدیمی شهر قم دستخوش سیاست های تخریبی شود. سیاست هایی که در همین چندسال اخیر با نادیده گرفتن مصوبه مجلس شورای اسلامی (مورخ) ۸۹۳۱/۴/۸۱ در مورد بافت های تاریخی ثبت شده (و نه صرفاً تک بناها) از سوی شهرداری قم در حال انجام بوده است و اکنون هم با تصمیم اخیر استانداری قم، می‌رود تا مهر نهایی را بر حیات اجتماعی فرهنگی بافت شهری بزند که مرکز جهان تشیع و ساختار اجتماعیِ آن، اولین پشتوانه انقلاب اسلامی بوده است.
توجیهات تکراری و نخ نما شده در مورد جواز تخریب و بلندمرتبه سازی در این بافت، پاسخ‌هایی دارد که بارها ممنوعیت آن از جهت علمی و شرعی بیان شده و غالباً مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. ساکنان آن عمدتاً اهالی اصیل قم و خواهان بقا بر سیستم زیست خود در محیط محل های هستند و اینجا را با تمام ویژگی‌هایش، هزاران بار بر نواحی نوسازی شده دوردست در توسعه‌های اخیر قم ترجیح می‌دهند، لذا روا نیست که به نام منافع ایشان، ضربه مهلکی به این ساختار وارد کرد.
این مجموعه یکپارچه نه تنها از نظر امکانات محله‌ای، قابلیت‌های زیست فراوان و مرجحی نسبت به بافت‌های نوساز دارد، بلکه همچنان به صورت یک بافت همبسته اجتماعی، سرمایه انسانی غیر قابل بازتولیدی به ساکنان خود و حتی دیگر نقاط شهر عرضه می‌کند؛ توسعه عمودی از یک‌سو فشار زیادی بر امکانات مادی و فضای موجود این محلات بار می‌کند و از سوی دیگر با وارد کردن تعداد زیاد و ناگهانیِ جمعیت غریبه ساختار اجتماعی و به ویژه مذهبی آن را برهم میزند و در واقع یک تهاجم جمعیتی به آن وارد می‌کند.
این بافت نمونه منحصر به فرد سبک زندگی مذهبی شیعی را همچنان در خود نهفته دارد که هر گونه تداخل نسنجیده در آن به راحتی این سرمایه انسانی را به باد می‌دهد.
ظهور این امر در مراسم مذهبی در اوج خود است و قابل قیاس با هیچ نقطه‌ای از جهان اسلام نیست. ساختار کالبدی ارزشمند و ارگانیک این محدوده که امکان زیست بدون اشراف و با کیفیت بهره وری از طبیعت و حیات در حیاط را برای مردم آن (حتی در نوسازی‌های ظاهراً بی قواره مردمی) فراهم می‌سازد، نه تنها نباید حذف شود بلکه با توجه به سیاست های فرهنگی دولت انقلابی اقتضای آن را دارد که این الگو گسترش یابد.
موضوع، مخالفت با تازه سازی یک بنای فرسوده و جایگزینی آن با بنای نو نیست؛ بلکه صحبت از حفظ الگوی کالبدی (تراکم یک طبقه و عدم اشراف و سیستم معابر محله‌ای) برای نجات ساختار اجتماعی اصیل مذهبی از تخریب است.
با عنایت به قوانین بالادستی از جمله مصوبه مجلس شورای اسلامی و ابلاغیه‌های متعدد شورای عالی معماری و شهرسازی کشور (۸۹۳۷/۷/۸۸و ۸۹۳۲/۷/۶۲و …) مبنی بر حفظ حریم و یکپارچگی و پرهیز از مداخلات آسیب زا به بافت تاریخی، ضروری است ضمن محافظت از این نمونه منحصر به فرد و تنها امکان واقعیِ زیست دینی و پشتوانه مردمی کالبدی انقلاب از هرگونه تعرض به آن احتراز گردد.
