ندای قم / گزارش / /هیفاء پردل؛ قم دومین شهر مذهبی کشور و نگین گردشگری مذهبی و زیارت به شمار می رود شهری که بعد از مشهد از مقاصد مهم گردشگری و زیارت به شمار می رود و در مناسبت های ویژه مذهبی و ملی میزبان گردشگرانی از سراسر کشور به ویژه از کشورهای اسلامی است که زائران عراقی در رده نخست قرار دارند.
براساس این گزارش ،بر کسی پوشیده نیست که صنعت گردشگری و جهانگردی از صنایع پول ساز؛ اشتغال زا؛ ارز آور است مهم تر اینکه این صنعت در کنار این که به بهبود اقتصاد جوامع مقصد گردشگری و مردم محلی کمک می کند پلی برای تبادل بین فرهنگ ها به شمار می رود ایران اسلامی که سالیانی است در سایه شوم تحریم های ظالمانه قرار گرفته و اقتصاد و معیشت مردم را تحت الشعاع خود قرار داده تنها صنعت گردشگری در سایه زیارت می تواند فرصتی طلایی برای ارزآوری را فراهم کند.
قم ؛ این نگین گردشگری مذهبی کشور در ایام مذهبی مانند ولادت و یا وفات حضرت معصومه (س) و دیگر مناسبت ها شاهد حضور زائران و گردشگران عراقی است خیابان های اطراف حرم ؛ هتل ها و سوئیت ها مملو از زائرانی است که مسافت های طولانی از نجف ؛ کربلا؛ بصره و بغداد و دیگر شهرهای عراق را طی کرده تا برای زیارت و استراحت به قم سفر کنند.
حضوری که فرصتی طلایی برای اقتصاد محلی و تبادل فرهنگی میان دو ملت فراهم کرده اما برخی دانسته و یا نادانسته در فضای رنگا رنگ مجازی به بهانه هایی دست به سوء برداشت ها و سوء تفاهم هایی می زنند که می تواند فرصت های طلایی این حضور را خدشه دار کند فرصتی که اگر از آن غفلت شود فرصت های شغلی و اقتصاد شهر را با آسیب های جدی روبرو می کند.
زائران عراقی بازیگران موثر اقتصادی و ارتباط فرهنگی
زائران عراقی نه تنها به عنوان گردشگران مذهبی، بلکه به عنوان بازیگران موثر اقتصادی و پل‌های ارتباطی فرهنگی نقش برجسته‌ای در شهر قم ایفا می‌کنند. توجه و سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند رشد و پایداری اقتصادی و اجتماعی شهر را تضمین کند
شهر قم به عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد زیارتی ایران، سالانه پذیرای تعداد قابل توجهی از زائران خارجی به ویژه از کشور عراق است. حضور این زائران، سهم بسزایی در رونق اقتصادی شهر ایفا می‌کند و بسیاری از واحدهای اقتصادی، خدماتی و اقامتی معیشت خود را به حضور مداوم مسافران عراقی گره زده‌اند. بسیاری از کسب‌وکارهای خرد و کلانِ شهر قم از هتل‌ها و مهمانسراها تا رستوران‌ها، مراکز خرید و حمل‌ونقل شهری وابستگی مستقیمی به ورود و اقامت این زائران دارند. به همین دلیل، ارزآوری حاصل از حضور آن‌ها به طور محسوس در زندگی روزمره شهروندان جلوه‌گر می‌شود..
فرصت سوزی ارزی درسایه سوء تفاهم ها
علاوه بر اهمیت اقتصادی ورود گردشگران عراقی، باید توجه داشت که مشترکات فرهنگی و مذهبی فراوانی نیز میان مردم ایران و عراق وجود دارد. این اشتراکات باعث می‌شود بسیاری از شبهات و دغدغه‌هایی که زائران عراقی مطرح می‌کنند، با مسائل جامعه پذیرای ایرانی نیز هم‌پوشانی داشته باشد. آشنایی با نگاه و مسائل زائران می‌تواند زمینه‌ای برای نزدیکی فرهنگی و رفع سوءتفاهم‌ها در هر دو جامعه فراهم آورد..
همچنین، حوزه گردشگری سلامت در شهر قم مورد توجه بسیاری از زائران عراقی است. به علت کیفیت بالای خدمات درمانی و هزینه مناسب نسبت به برخی کشورهای همسایه، بسیاری از مسافران عراقی درمان مشکلات پزشکی خود را به مراکز درمانی قم می‌سپارند. این موضوع نیز در کنار سفرهای زیارتی و سیاحتی، سهم قابل توجهی در ارزآوری و پویایی اقتصاد شهری دارد و ظرفیت توسعه بیش‌تری را نشان می‌دهد.
در حالی که این حضور ظرفیت بالایی برای رونق اقتصادی قم دارد برخی در فضای مجازی با انتشار شایعات و تحلیل های سطحی تلاش می کنند حضور زائران عراقی را تهدیدی برای شهر جلوه دهند اما بررسی های میدانی نشان می دهد واقعیت متفاوت است زائران عراقی با وجود هزینه های سنکین سفر و محدودیت های خدماتی هم چنان مشتاق زیارت و حضور در قم هستند آن ها با رفتار محترمانه و باورهای مذهبی مشترک بیشتر به عنوان زائر دیده می شوند تا گردشگر تفریحی .
زائران عراقی فرصت هستند نه تهدید
محمد آقازاده استاد دانشگاه و راهنمای گردشگری معتقد است؛ مشکل اصلی نه در حضور گردشگران بلکه در نبود برنامه ریزی منسجم برای بهره گیری از این ظرفیت است در قم هنوز طرح جامع گردشگری مذهبی تدوین نشده است و بخش خصوصی نیز از نبود هماهنگی میان نهادهای دولتی و شهرداری گلایه دارد.
محمد آقازاده می افزاید: اگر مدیریت شهری بتواند برنامه منسجمی برای تورهای زیارتی هدفمند به همراه آموزش و فرهنگ سازی برگزار کند سوء تفاهم جای خود را به دوستی و احترام خواهد دادبه نظر افرادی که به اسم فعال رسانه ای و غیره در فضای مجازی اقدام به علیه حضور زائران عراقی می کنند از اهمیت صنعت توریسم و گردشگری زیارت اطلاعی ندارند
اما طبق برآورده ها ؛ هر گردشگر خارجی که به ایران وارد می‌شود، به‌طور میانگین ۶۸۰ دلار ارزآوری مستقیم دارد. این 680 دلار به طور متوسط است و شامل هزینه‌های کلی یک فرد می‌شود. اما افرادی که به قصد زیارت می‌آیند روزانه چیزی حدود 300 تا 500 دلار هزینه می‌کنند. چنانچه تعداد گردشگران عراقی به ایران را در طول یک سال حدود دو میلیون نفر بدانیم، چیزی نزدیک به 600 میلیون دلار ارزآوری عاید کشور خواهد شد.
ایران مقصدی مطمئن برای زیارت ودرمان
علی محمد ربیعی زائر اهل نجف که برای سومین بار به قم سفر کرده برای جراحی چشم دختر جوانش به قم آمده و به خبرنگار ما می گوید: قم را مانند نجف و کربلا دوست داریم ملت ایران و عراق هر دو شیعه هستند و با توجه به این که ترکیه و هند مقصدی برای درمان به شمار می رفت من قم را انتخاب کردم چون به تخصص پزشکان ایرانی بیشتر اعتماد دارم.
به گفته وی؛ ما در اربعین افتخار می کنیم که از برادران دینی خود میزبانی کنیم ایران زیبا است و در جای جای آن ظرفیت های زیبایی برای گردشگری وجود دارد من قم و مشهد انتخاب اولم بوده و امیدواریم مسئولان ایرانی و عراقی زیرساخت های زیارت را مطلوب تر کنند.
در جای جای خیابان‌ها زائران عرب‌زبان به چشم می‌خورند. این امر نشان از اعتماد و مهارت پزشکان ایرانی است که زائران عرب‌زبان از کیلومترها فاصله به قم می‌آیند تا علاوه بر زیارت بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع)، به دست پزشکان همین شهر مداوا شوند.
سید رضا موسوی بازنشسته یکی از شرکت های نفت از شهر بصره، یکی از همراهان این گروه است. او گفت: ۱۳ سال قبل در ایران زندگی کرده‌ام و با دکتری که همیشه برای درمان نزد او می‌رویم، ۴ سال است که آشنا شده‌ام. برای درمان ایران را به کشورهای دیگر ترجیح می‌دهم.
یکی از مغازه داران خیابان ارم نیز در گفت وگو با خبرنگارندای قم هم معتقد بود که در بحران کرونا که مرزها بسته شده بود و نه زائر ایرانی و نه خارجی داشتیم با بحران و مشکلاتی روبرو شدیم اکنون زائران ایرانی با توجه به نوسانات ارزی خرید و سوغات با خود می برند و این کار اقتصاد بازار و شهر می چرخد..
قم؛ مهم ترین مقصد گردشگری زیارتی ایران زمین
مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، با اشاره به اهمیت گردشگری زیارت و ظرفیت‌های قم بیان می کند: قم به عنوان مقصد زیارتی با جاذبه‌هایی همچون حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران، قابلیت بالایی برای جذب گردشگر داخلی دارد و با مدیریت درست، می‌توان ظرفیت گردشگری زیارت را به شکل چشمگیری افزایش داد.
مسلم شجاعی می افزاید: گردشگری نه تنها برای استان‌ها؛ بلکه برای کشور، ابزاری مؤثر برای تصویرسازی ملی است و با برنامه‌ریزی مناسب، می‌تواند جریان گسترده‌ای از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب کند حمایت دولت از صنعت گردشگری، گام مهمی در توسعه پایدار استان است و همکاری همه ارگان‌ها از جمله شهرداری، فرمانداری و اتاق بازرگانی؛ تحت یک سند گردشگری، این مسیر را تسهیل می‌کند.
به گفته وی؛ سال گذشته ۸ میلیون ایرانی به عراق سفر کردند و تنها ۳ میلیون عراقی به ایران آمدند و تراز گردشگری ایران و عراق در تفاهم بخش خصوصی گردشگری دو کشور می‌تواند تغییر کند یران و عراق بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند و ۱۴ گذرگاه مرزی بین دو کشور وجود دارد که علاوه بر وجود عتبات عالیات و حرم‌های مطهر در دو کشور، ظرفیت‌های گردشگری در جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، خوراک و گردشگری ماجراجویانه بزرگی دارندکه می‌تواند مورد استفاده گردشگران قرار بگیرد.
وی عنوان می کند: وزارت میراث فرهنگی ذیل رهنمودهای رئیس جمهور ایران سیاست‌گذاری جذب ۵ میلیون گردشگر عراقی به کشور را توسط بخش خصوصی گردشگری کشور آغاز کرده است.
تدوین برنامه جامع زیارت و سیاحت در قم
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قم در گفت و گو با ندای قم با تأکید بر جایگاه مذهبی و فرهنگی با اشاره به این که شهر قم یک شهر زیارتی است می گوید: قم یک استان زیارتی است و من واژه “گردشگری” را به معنای رایج آن برای قم مناسب نمی‌دانم. قم مقصد دوم زیارتی کشور و ام‌القرای جهان تشیع است و حضور طلاب، دانشجویان و زائران، فرصتی استثنایی برای معرفی قم و ظرفیت‌های فرهنگی ایران اسلامی به شمار می‌رود:
بهزاد احمدی فارسانی می افراید: در حال حاضر سه چالش اصلی داریم. یکی از مهم‌ترین آن‌ها پایین بودن ماندگاری زائران عراقی در قم است. بر اساس بررسی‌ها، بیشتر زائران عراقی تنها یکی دو شب در قم اقامت دارند و سپس به سمت مشهد یا استان‌های شمالی سفر می‌کنند؛ زیرا قم در زمینه تنوع تفریحی و سیاحتی ضعف دارد:.
به گفته وی؛ با هماهنگی و حمایت استاندار قم، طرحی با عنوان طرح جامع زیارت و گردشگری قم تدوین و آغاز شده است؛ هرچند هنوز زمان‌بندی مشخصی ندارد. در این طرح، مجوزهایی برای ایجاد فضاهای تفریحی از جمله اسب‌سواری، بازی‌های رایانه‌ای، تیراندازی، رستوران‌های موضوعی، باغ پرندگان و همچنین گردشگری سلامت پیش‌بینی شده است. تاکنون سه‌هزار میلیارد تومان اعتبار برای اجرای این طرح تخصیص یافته که در سطح کشور کم‌نظیر است.
«وی می افزاید: در حال حاضر مجموعه‌هایی مانند مجتمع‌های تجاری اسلامی، هتل‌ها، مراکز اقامتی و تفریحی، هرکدام حدود ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند. در حوزه گردشگری سلامت نیز پروژه‌های بزرگی در حال اجراست و بیمارستان نوز و بیمارستان آیت‌الله سیستانی به‌زودی افتتاح می‌شوند.
گردشگری برپایه زیارت و توریسم درمانی
«قم حلقه اتصال ۱۷ استان کشور است و محور توسعه گردشگری در این استان بر سه پایه زیارت حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران، گردشگری سلامت، گردشگری بین‌راهی و همچنین گردشگری تاریخی و طبیعی بنا شده است. ساخت بزرگ‌ترین هتل بوتیک کشور نیز توسط آقای رمضانی در بافت تاریخی قم آغاز شده است..»
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قم با اشاره به ضرورت آماده‌سازی زیرساخت‌ها پیش از افتتاح فرودگاه قم می گوید: قبل از بهره‌برداری از فرودگاه باید زیرساخت‌ها مهیا شود تا با افزایش ورود زائران غافلگیر نشویم. در همین راستا، ساماندهی تاسیسات گردشگری در دستور کار است و دیگر در مناطقی که اشباع شده‌اند مجوز جدید صادر نخواهد شد. توزیع عادلانه تاسیسات گردشگری از سیاست‌های جدید ماست؛ به عنوان نمونه در منطقه نیروگاه مجوز ساخت صادر شده و در محور قم – اراک نیز نخستین تاسیسات گردشگری در حال احداث است:
