گزارش مهدی بخشی سورکی: جمعی از شهروندان قمی با راه اندازی پویش «مخالف با آپارتمان سازی در طرح نهضت ملی مسکن قم» از استاندار قم خواستند تا از احداث آپارتمان‌های مرتفع در اراضی ۵۶۰ هکتاری پردیسان که به تازگی و برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن به محدوده شهر قم ملحق شده، جلوگیری کند.
در نامه انتشار یافته این پویش به سید محمد تقی شاهچراغی استاندار قم آمده است؛ آپارتمان‌سازی که از حدود دهه ۱۳۴۰ با تبعیت از الگوهای شهرسازی غربی در ایران رواج پیدا کرد، خسارت‌های جبران ناپذیر متعدد فرهنگی، اجتماعی، روانی را به جامعه تحمیل کرده است. به لطف الهی با توجه به روشن شدن پیامدهای منفی این روند، دولت انقلابی، اجتناب از آپارتمان‌سازی را در سند تحول دولت و به تبع در اجرای طرح نهضت ملی مسکن مورد تأکید قرار داده است. در ابلاغ رسمی رئیس جمهور خطاب به وزیر راه و شهرسازی این امر تصریح شده؛ و وزیر محترم نیز در دستور کار بودن این تحول را در رسانه‌های عمومی اعلام نموده‌اند.
در این نامه می‌خوانیم: آنچه موجب نگرانی امضا کنندگان این درخواست است، نحوه اجرای نهضت ملی مسکن در شهر مقدس قم می‌باشد که بر خلاف نظر رئیس‌جمهور، وزیر راه و شهرسازی، علمای اعلام و اساتید حوزه و دانشگاه، در آستانه احداث آپارتمان‌های پنج تا هفت طبقه در سایت معروف به ۵۶۰ هکتاری پردیسان با تراکم جمعیتی بیشتر از تجربه‌های ناموفق و خسارت بار گذشته است.
در بخش دیگری از نامه آمده است؛ در شهری که انتظار می‌رود منشأ تحولات و فرهنگ‌سازی برای کشور و جهان اسلام باشد، متأسفانه توسط عده‌ای از تصمیم سازان، با توجیه «کمبود زمین در استان» و «هزینه‌های بالاتر توسعه افقی نسبت به توسعه عمودی»، از آپارتمان‌سازی دفاع می‌شود؛ در حالی‌که گروه‌های متعدد فنی و کارشناسی نشان داده‌اند که هم هزینه‌های توسعه افقی نسبت به توسعه عمودی کمتر بوده و هم امکان تأمین زمین کافی و مناسب در استان قم امکان‌پذیر است.
ترجیح دولت توسعه افقی شهرها به جای بلند مرتبه‌سازی است
رئیس جمهور که در روزهای ابتدایی مرداد ماه سال جاری به منظور نظارت ستادی به عملکرد وزارتخانه‌ها به وزارت راه و شهرسازی رفته بود به این موضوع اشاره داشت و گفت: «ترجیح دولت توسعه افقی شهرها به جای بلند مرتبه‌سازی است، اما لازمه این راهبرد نیز توسعه دسترسی به زیرساخت‌های مربوطه در مناطقی است که برای ساخت مسکن در نظر گرفته می‌شود.»
حجت الاسلام رئیسی در عین حال بر این موضوع نیز تاکید داشت که علاوه بر ساخت مسکن به مردم «زمین به شرط ساخت مسکن» هم واگذار شود تا در فرآیند ساخت مسکن در کشور مشارکت کنند.
رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی نیز بر اجرای واحدهای نهضت ملی مسکن حداکثر تا سه طبقه و با اولویت ویلایی سازی با متراژ بالا در شهرهایی که زمین به میزان کافی در اختیار وزارت راه و شهرسازی می‌باشد، تاکید کرده است.
به گفته رستم قاسمی، طبق اعلام و دستور رئیس جمهور مبنی بر ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن در قالب مسکن ویلایی در تمامی شهرهای که زمین وجود داشته باشد می‌توانیم در قالب اختصاص زمین ۲۰۰ تا ۳۰۰ متری به متقاضیان و پرداخت تسهیلات خود متقاضیان اقدام به ساخت مسکن کنند و در صورت کم داشتن آورده واحد مسکونی را به صورت تدریجی و به مرور بسازند.
فقدان زمین برای ۴۰ هزار متقاضی طرح نهضت ملی مسکن در قم
بر اساس اعلام اداره کل راه و شهرسازی قم از بین ۱۳۰ هزار نفری که در این استان در طرح نهضت ملی مسکن در مجموع فازهای ۵ و ۶ ثبت‌نام کرده‌اند، ۵۶ هزار و ۸۳۷ نفر تأیید شده و بیش از ۳۵ هزار نفر از این افراد نیز مبالغی واریزی داشته‌اند، این در حالی است که در اراضی ۵۶۰ هکتاری؛ جدیدترین پروژه تحت قانون نهضت ملی مسکن در شهر قم بالغ بر ۳۲ هزار واحد مسکونی پیش بینی شده و قم هنوز برای حداقل ۴۰ هزار متقاضی طرح نهضت ملی مسکن با کمبود زمین مواجه است.
استاندار قم ۳۰ مردادماه سال جاری نیز در حاشیه بازدید از آماده‌سازی الحاق اراضی ۵۶۰ هکتاری به شهر قم گفته بود؛ بنا به درخواست مدیران استانی و اصرار در این زمینه، تراکم واحدهای طرح نهضت ملی مسکن در اراضی ۵۶۰ هکتاری حداکثر ۵ طبقه در نظر گرفته شده است.
سید محمدتقی شاهچراغی با اشاره به برخی از مشکلات در طرح‌های گذشته ساخت مسکن در استان قم ابراز داشت: تلاش شده تا معضلاتی که در گذشته وجود داشته از جمله کم بودن عرض شوارع و همچنین نبود پارکینگ به میزان لازم در این طرح به صورت جدی دیده شود.
به گفته نماینده عالی دولت استان قم، اراضی ۵۶۰ هکتاری پردیسان به ۱۵ منطقه تقسیم شده است که واحدهای مسکونی طرح نهضت ملی مسکن در این واحدهای احداث می‌شود و تلاش شده تا به گونه‌ای شهرسازی در این منطقه صورت گیرد تا مشکلات سرانه آموزشی، فرهنگی مانند مسجد و دیگر نیازهای شهروندان ساکن در این منطقه دیده شود.
همه واحدهای طرح نهضت ملی مسکن در قم به صورت ویلایی و یک طبقه ساخته می‌شود
هادی عباسی اصل که اخیراً از سوی وزیر راه و شهرسازی به عنوان «معاون مسکن و ساختمان و قائم مقام وزیر در نهضت ملی مسکن» منصوب شده در اولین سفر استانی خود اواخر هفته گذشته به قم آمد تا عملکرد نهضت ملی مسکن در این استان را مورد ارزیابی قرار دهد که در این سفر خبرهایی منتشر شد که شاید به طور کلی روش طرح نهضت ملی مسکن در قم را تغییر دهد که بر این اساس همه واحدهای طرح نهضت ملی مسکن در استان قم به صورت ویلایی و یک طبقه ساخته می‌شود؛ هر چند که تاکنون استانداری و اداره کل راه و شهرسازی استان قم این موضوع را به صورت رسمی اعلام نکردند.
مدیر کل راه و شهرسازی استان قم در گفتگو با تنی چند از شهروندان قمی در حاشیه سفر قائم مقام وزیر در نهضت ملی مسکن به قم که فیلم آن در فضای مجازی منتشر شده اظهار داشت: تا چند وقت پیش سیاست دولت و وزارت راه و شهرسازی موضوع نهضت ملی مسکن بود که برخی از استان‌ها با مشکل زمین مواجه بودند و به همین دلیل مجبور بودند به سمت انبوه سازی بروند.
محمد صادقی گفت: با توجه به بازدیدی که رئیس‌جمهور حدود دو ماه پیش از وزارت راه و شهرسازی داشتند؛ ایشان دستور دادند استان‌هایی که امکان ویلایی سازی در طرح نهضت ملی مسکن را دارند به این سمت حرکت کنند.
وی ادامه داد: تغییراتی در سطح وزارتخانه انجام و معاون جدید مسکن و ساختمان و قائم مقام وزیر در نهضت ملی مسکن به این سمت منصوب شد که وی در اولین سفر به قم وضعیت استان و دغدغه‌ای که بزرگان قم، استاندار و شخص رئیس جمهور در زمینه طرح نهضت ملی مسکن داشتند را مورد بررسی قرار دادند و امیدواریم این دغدغه‌های تا حد توان پوشش داده شود.
ظرفیت ویلایی سازی در استان قم وجود دارد
مدیر کل راه و شهرسازی استان قم بیان داشت: جلسه‌ای با استاندار قم و معاونین وی خواهیم داشت تا جمع بندی لازم صورت گیرد و تهران هم موافقت کنند و این ظرفیت در استان وجود دارد که اگر حمایت‌های لازم صورت گیرد و امکانات و اختیارات به استان داده شود؛ می‌توانیم در جهت دغدغه رئیس جمهور مردمی در خصوص ویلایی سازی طرح نهضت ملی مسکن در قم به این سمت حرکت کنیم و به این وعده جامه عمل بپوشانیم.
معاون مسکن و ساختمان و قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در نهضت ملی مسکن نیز در ادامه صحبت‌های مدیر کل راه و شهرسازی استان قم اظهار داشت: امروز با تفاهمی که با استاندار قم انجام می‌دهیم، مسکن قم را به صورت خانه‌های یک طبقه بر اساس الگوی اسلامی ایرانی، محله و مسجد محور با تاکید بر تحکیم بنیان خانواده احداث کنیم.
بعد از این سفر که تاکنون ۶ روزی از آن گذشته است؛ هنوز موضوع نهایی شدن ویلایی سازی مسکن قم در طرح نهضت ملی به صورت رسمی از سوی متولیان امر همانند استانداری و اداره کل راه و شهرسازی استان اعلام نشده است.
با توجه به کمبود زمین در قم که حتی با روش انبوه سازی؛ ۴۰ هزار نفر از متقاضیان همچنان با مشکل تأمین زمین مواجه هستند، علارغم تمامی مزایایی که برای ویلایی سازی از جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی و یا حتی اقتصادی که کارشناسان قیمت تمام شده در این روش نسبت به انبوه سازی را کمتر برآورد می‌کنند؛ باید دید که در نهایت چه سرنوشتی در انتظار نهضت ملی مسکن قم خواهد بود.
باید به این موضوع نیز توجه داشت که در صورت اجرای افقی طرح نهضت ملی مسکن در قم با این تعداد متقاضی، قریب به ۴ هزار هکتار زمین نیاز است که الحاق این وسعت از اراضی به محدوده شهر نیازمند تصویب نهادهای بالادستی همانند شورای عالی شهرسازی و معماری ایران دارد که پروسه‌ای طولانی مدت است.
از سویی دیگر هزینه سنگین آماده سازی زیرساخت‌هایی همانند، شبکه آب، برق، گاز و مخابرات، تأسیسات شهری، راه سازی، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و همچنین مراکز خدمات رسان همانند درمانگاه‌ها، مساجد، مراکز آموزشی و سایر نیازها یک زندگی شهری از جمله تبعات توسعه افقی است که تعیین تکلیف این موضوع از چالش‌های اساسی در استان قم خواهد بود که آیا باید نگاه ایده آل به این عرصه داشت و یا اینکه بر اساس واقعیت‌های موجود می‌بایست تصمیم گرفت.
