تبعات بی توجهی به آمایش سرزمینی درتوسعه قم

ندای قم /عباس جعفری /کارشناس حوزه مدیریت و حکمرانی ؛ ناترازی‌ها در استان قم در همه ابعاد خاک، آب و هوا از مرزهای بحران فراتر رفته‌ است. خشکسالی‌های متوالی و تشدید تغییرات اقلیمی و مصرف آب بیش از عرضه آن تمام دشت ها و تالاب‌های استان را تهدید می کند، سفره‌های آب زیرزمینی و ذخایر استراتژیک آب داخل مرزهای استانی به‌حداقل رسیده و توان تمامی دشت‌ها کم و با فرونشست مواجه شده است، طی سالهای اخیر وضعیت فرسایش خاک و گسیل گرد و خاک برای شهروندان قمی به مراتب مشهودتر و بحرانی‌تر از وضعیت منابع آبی استان شده است.
حتی چندین سال پربارشی هم نمی تواند کسری مخارن را جبران کند و تداوم برداشت منابع آبی بدین منوال نیز فاجعه است. فرسایش شدید خاک به سرعت بر وسعت بیابان‌های استان می‌افزاید و مراتع فقیر شده اند. تنوع زیستی کاهشی و گرد و خاک غیر قابل تحمل برای شهروندان قمی شده است.
آمایش سرزمینی تبدیل به یک فرآیند نمایشی شده است
مطالعات آمایش سرزمین که با هدف توسعه اصولی هر منطقه و کشف روابط متقابل درونی و بیرونی آنها و استفاده معقول از منابع، همچنین توزیع عادلانه ثروت و درآمدها در کنار توجه به توسعه ای متعادل و ایجاد خدمات و تسهیلات اجتماعی متناسب با نیازهای جامعه صورت می گیرد تقریبا در قم تبدیل به یک فرآیند نمایشی صرف شده است.
هزینه عدم توجه و پایبندی به مبانی آمایش سرزمینی در طرح های توسعه استان قم خیلی سنگین شده است اما تغییر مداوم مدیران و طول عمر کوتاه مسئولیت آنها باعث شده است نه تعهدی نسبت به اجرای آن در دروران مدیریتی خود داشته باشند و نه کسی پاسخگوی کوتاهی ها، اهمال و قانون گریزی های گذشتگان باشد.
چالش زایی بسیار بیشتر از میزان ساماندهی چالش‌ها
در حال حاضر نگرانی ها از بابت فشار حاصل از سوءمدیریت و نبود حکمرانی صحیح و علمی در بارگذاری‌های جدید جمعیتی در استان قم به مراتب بیشتر از بخش‌های کشاورزی و صنعت شده است. بارگذاری جمعیتی در استان مشخص نیست بر اساس کدام پشتوانه و توان اکولوژیکی صورت می گیرد، هنوز اقدام درخوری جهت رفع سوء مدیریت های گذشته در استان صورت نگرفته است که طرح هایی مثل فاز توسعه شهری ۵۶۰ هکتاری به سرعت در حال اجرا است به عبارتی سرعت و شدت چالش زایی بسیار بیشتر از میزان ساماندهی چالش‌ها در استان قم شده است.
آﻣﺎﻳﺶ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎندهی ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﺳﺰاوار ﻓﻀﺎی حیاتی در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی کلی و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ براساس شرایط اقتصادی، اجتماعی مناطق مختلف می باشد و بر انطباق توسعه هر مقوله ­ای با توجه به شرایط اقلیمی و زیست محیطی تاکید دارد. این سبک واگذاری زمین و توسعه شهری با عناوین زیبایی همچون ساخت مسکن ملی، واگذاری زمین در قالب طرح های تشویقی فزرند آوری، طرح های احساسی همچون ایجاد باغ شهرها، همه از نبود مطالعات جامع آمایشی و ارزیابی های دقیق قبل از اجرا رنج می برد و بعد اقتصادی آنها برای مردم و مسئولین پررنگ تر شده است و مطمئنا به زودی استان قم وارد ابر چالشی جدید خواهد شد که جنس آن متفاوت، وزن آن بیشتر اجتماعی، حل و ساماندهی آن سخت و مسائل پیچیده امنیتی را به دنبال خواهد داشت.