ندای قم / رضا شاهسواری /کارشناس تعلیم و تربیت ؛ « ما در آموزش و پرورش احتیاج به تحوّل داریم » – ( بیانات مقام معظم رهبری 12 / 02 / 1385 )
اگر امروز در جهان مدرن نظاره گر پیشرفت، توسعه، عمران و آبادانی درحوزه های متعدد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هستیم تمام این رخدادهای مبارک و نامبارک (پیشرفت ها و پسرفت ها) را مرهون و مدیون عملکرد سیستم های آموزشی و تربیتی کشورها هستیم. رژیم سیاسی مطلوب را سیاست مداران و سیاست بازان نمی سازند بلکه فرهیختگان و نخبگانی که در یک نظام آموزشی مناسب و مساعد تربیت و رشد یافته اند؛ می سازند.
تمام کشورها در یک دهکده جهانی زندگی می کنند. (که در آن هیچ حیاط خلوتی در امان نیست) و نیازمند آموزش و پرورش فعّال و خلاق هستند که به عنوان یک نهاد اجتماعی (به اصطلاح جامعه شناسان) رافع یا تأمین کننده ی نیازهای آموزشی و تربیتی آینده سازان و کنشگران حوزه ی تعلیم و تربیت ( متربّیان، مربّیان، والدین ) باشد و این نیازها تحقّق پذیر نیست مگر آن که نهاد تعلیم و تربیت در اولویّت و در رأس امور سیاستمداران و دولت مردان قرار گیرد و دیگرنهادهای بنیادین اجتماعی ( نهاد اقتصاد، سیاست، مذهب و خانواده و … ) نیز باید به گونه ای کارآمد و سازنده با نهاد آموزش و پرورش درتعامل باشند.
در غیر این صورت تتبّعات، تحقیقات و تجربیات عملی و علمی نشان داده است که راهی برای رهایی نیست و تمام تلاش ها و کوشش های متولّیان و متصدّیان جریان تعلیم و تربیت به مثابه آب در هاون کوبیدن و نقش بر آب زدن است. لذا سرمایه گذاری مادّی و معنوی در نظام آموزشی و بهداشتی کشور که از اولویّت های اصلی و اساسی جوامع توسعه یافته و نیز مورد تأکید و تأیید رئیس محترم جمهور می باشد؛ قابل دفاع است. زیرا حوزه ی کیفیّت نظام آموزشی کشور ما دارای وضعیّت و موقعیّت خوبی نیست و رتبه 136 را در میان کشورهای دیگر داراست و به گفته معاون محترم وزیر کار، حدود 30 درصد از جمعیت 18 تا 24 سال ایران، فاقد تحصیلات متوسّطه دوّم می باشند.
به همین دلیل گزارش اجمالی و انتشار یافته معاونت راهبردی رئیس جمهور با عنوان « طفیلی انگاری مدرسه » در نظام حکمروایی کشور در دو حوزه آموزشی و سازمانی، در راستای کیفی سازی آموزش در مدارس دولتی، قابل مطالعه و مشاهده است…
الف – حوزه ی آموزشی ( نهاد مدرسه )
1- فقر آموزشی : براساس نتایج مطالعات بین المللی تیمز (2023) سنجش علوم و ریاضی کلاس چهارم و هشتم و پرلز – سنجش سواد خواندن کلاس چهارم (2021) 40 درصد از کل دانش آموزان دوره ابتدایی و دوره متوسطه اول ، به حداقلی ترین سطوح یادگیری در خواندن ، ریاضی و علوم دست نیافته اند و بیش از 70 درصد از دانش آموزان ، عملکردی پایین تر از حد متوسطه جهانی داشته اند.( بحران کیفیت آموزشی )
· لازم به یادآوری است آزمون های تیمز و پرلز هر 4 یا 5 سال یک بار برگزار می گردد.
2- کاهش 50 درصدی بودجه آموزش و پرورش در 30 سال اخیر : در بسیاری از کشورهای جهان 15 تا 20 درصد از بودجه عمومی به آموزش و پرورش اختصاص دارد.
3- استخدام 40 درصد معلمان بدون گزینش : بر اساس آخرین آمار ، 750 هزار معلم جذب شده در 14 سال گذشته حدوداً300 هزار نفر معلم بدون گزینش و آموزش های لازم جذب مدارس شده اند.
4- 69 درصد معلمان آموزش های حداقلی و لازم را سپری نکرده اند ؛ از 750 هزار معلم جذب شده در 14 سال اخیر تنها 250 هزار نفر معلم آموزش های لازم و تخصصی را دریافت کرده اند.
5- 60 درصد دانش آموزان فاقد تحصیل در دوره پیش دبستانی : یکی از مهم ترین راهکارهای جلوگیری از کاهش افت تحصیلی و نا برابری آموزشی ، گسترش آموزش پیش دبستانی رایگان است که سرمایه گذاری جدی دولت در این زمینه را می طلبد.
6- 40 درصد کاستی در زمان و وقت آموزش : زمان آموزشی مدارس ابتدایی با احتساب تعطیلی های غیر مترقّبه کمتر از 600 ساعت در سال تحصیلی است در حالی که استاندارد این رقم در دنیا 900 تا 1000 ساعت است.
ب- حوزه اداری و سازمانی ( تأمین کننده نیازهای مدرسه )
1- ساختار قدیمی و سنّتی وزارت خانه و عدم ارتباط ارگانیک بخش های مسئول در تربیت معلمان، آموزش دانش آموزان و برنامه درسی هفتگی
2- عدم مشارکت حداکثری نخبگان ، متخصّصان و جوانان مستعد و علاقه مند در سطوح مدیریتی و برنامه ریزی سازمانی
3- تمرکز گرایی شدید در تمام حوزه ها ( برنامه ریزی، مدیریّت و مشارکت ) و محدودیّت استانها در فرایندهای تصمیم سازی و تصمیم گیری
4- ساختار صلب آموزش متوسّطه و عدم آمادگی آموزش و پرورش در راستای پاسخ به نیازهای جدید آموزشی و تربیتی
5- فقدان شفّافیّت، نظام پایش و ارزیابی مؤثر سازمانی
