ندای قم عباس جعفری / کارشناس رسانه و محیط زیست ؛
هنور هوای قم آنچنان سرد نشده است، وسایل گرمایشی خانوارها روشن نشده است، نیروگاه سیکل ترکیبی قم از سوخت مایع استفاده نکرده است، اما مشاهدات میدانی موید آلودگی صبحگاهی هوای شهر قم در این هفته بود. متاسفانه وضعیت آلودگی هوا قم هر سال بدتر می شود، واحدهای آلاینده بازیافت پسماندهای ویژه متعدد غیرمجازی در حومه شهر قم بخصوص در ورودی جاده قدیم کاشان، کوه سفید و جعفریه مستقر و فعالیت شبانه دارند که متاسفانه عزم جدی در برخورد و جمع آوری با آنها وجود ندارد.
طی یک اقدام مشترک در اوایل دهه نود، دادستانی قم با کمک سازمان های ذیربط دیگر ، اقدام به تخریب و جمع آوری بسیاری از این واحدهای غیر مجاز نمودند، اما در ادامه عدم نظارت و پایش مقبول و مستمر باعث شد که طی چند سال اخیر مجددا این واحد ها با حجم گسترده تری حتی نسبت به گذشته در اطراف و گوشه کنار استان قم فعال شوند. واحد هایی که آسیب های محیط زیستی متعددی به خاک، آب و هوای قم وارد می کنند و عمده اشتغالزایی هر کدام از آنها نیز برای حداکثر دو تا سه نفر از اتباع غیر مجاز می باشد.
اگرچه مسئولین و سازمان های دخیل استانی با استفاده از کلید واژه حفظ اشتغال سالهاست سرپوشی بر ضعف ها و ترک فعل های صورت گرفته در انجام شرح وظایف خود گذاشته اند، لیکن پیامد فعالیت واحد های آلاینده مجاز و غیر مجاز بازیافت پسماندهای ویژه در استان نتیجه ای جز تخلیه سمی ترین آلاینده ها در هوای قم و تخلیه پسماندهای ویژه ای که مدتهاست بلاتکلیف در مراتع و اطراف زمین های زراعی و محور های مواصلاتی قم باقی مانده است، آورده ای دیگری برای استان نداشته است.
با غالب شدن سرما و ایجاد پدیده وارونگی درفصول سرد، امسال نیز تعداد روزهای آلوده بالایی را در آسمان شهر قم تجربه خواهیم کرد. به دلیل ایجاد وارونگی تشعشی هوا فعالیت واحد های آلاینده در فصول سرد نمود و ظهور بیشتری برای مردم دارد. هر چند به دلیل نقص و کمبود ایستگاههای سنجش آلودگی هوا در کلان شهر قم تاکنون آمار دقیق و جالبی از وضعیت آلودگی هوای شهر قم ارائه نگردیده است، اما روند افزایش تعداد روزهای آلوده در فصول سرد و گرم مشهود و غیر قابل کتمان است.
وارونگی تشعشعی در فصول سرد بدین صورت رخ می دهد که در طول روز، زمین بر اثر تابش نور خورشید گرم می شود و هوای گرم تمایل به حرکت به سمت بالا را دارد، اما در هنگام شب سطح زمین به سرعت سرد می شود و لایه هوای اطراف سطح زمین نیز سرد شده و در این شرایط، لایه گرم هوا که بالای لایه هوای سرد در اطراف زمین قرار گرفته، به آلاینده ها اجازه نمی دهد به سمت بالا حرکت کنند و با بالا رفتن غلظت آلاینده ها و انعکاس تابش خورشید، در طول روز نیز دمای هوا بر اثر تابش به حد مناسب نمی رسد و پدیده وارونگی هوا نیز بعضا به دلیل تردد وسایل حمل و نقل شخصی و عمومی تشدید می شود و اینجاست که مسئولین امر وارد می شوند و اصلی ترین دلیل آلودگی هوای شهر را استفاده از خودرو های شخصی شهروندان می دانند.
با کاهش بیشتر دمای هوا در ماههای آینده وقوع متعدد این پدیده در آسمان شهر قم محتمل است. امید است مسئولین استان قم جهت ساماندهی و برخورد با واحد های آلاینده غیر مجاز و همچنین واحد های بازیافت مجازی که در فاصله کمتر از 15 کیلومتری قم قرار دارند و عمده فعالیت های غیر مسئولانه و بدون ضابطه خود را به شبها موکول می کنند، راهکاری اجرایی و متعهدانه بیندیشند.
کارشناس رسانه و محیط زیست
