ندای قم / یادداشت/ روح اله کرمانی ؛شهر قم به‌عنوان یکی از مراکز اصلی مذهبی جهان تشیع، دارای ویژگی‌های خاصی است که در توسعه بافت مرکزی و قدیمی آن، از جمله اطراف حرم حضرت معصومه (س)، چالش‌هایی ایجاد کرده است. برخی از مهم‌ترین دلایل عدم توسعه مناسب مرکز شهر قم عبارت‌اند از:
دلایل عدم توسعه بافت مرکزی قم:
محدودیت‌های شرعی و تاریخی: نزدیکی به حرم مطهر و وجود اماکن مذهبی باعث شده که هرگونه توسعه شهری با حساسیت‌های خاصی همراه باشد.
مالکیت‌های سنتی و موقوفات: بسیاری از زمین‌ها و ساختمان‌های اطراف حرم تحت مالکیت موقوفات و اشخاص حقیقی قرار دارند که مانع اجرای پروژه‌های توسعه‌ای می‌شود.
عدم وجود طرح جامع و یکپارچه: طی دهه‌های اخیر، طرح‌های مختلفی برای توسعه اطراف حرم ارائه‌شده اما نبود یک استراتژی منسجم و پایدار باعث شده که توسعه به‌صورت مقطعی و محدود باقی بماند.
ترافیک و مشکلات دسترسی: مسیرهای منتهی به حرم دچار ترافیک سنگین هستند و کمبود پارکینگ و زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی موجب دشواری در تردد زائرین و ساکنان شده است.
فرسودگی بافت قدیمی: بسیاری از خانه‌های اطراف حرم قدیمی و فرسوده‌اند و نبود یک برنامه نوسازی منجر به کاهش کیفیت زندگی در این منطقه شده است.
راهکارهای پیشنهادی برای توسعه اطراف حرم:
ایجاد کمربند توسعه شهری: برنامه‌ریزی برای توسعه فضای اطراف حرم با ایجاد کمربند شهری که هم شامل اماکن اقامتی و تجاری باشد و هم از بافت تاریخی و فرهنگی محافظت کند.
توسعه حمل‌ونقل عمومی: اجرای پروژه‌های مترو، مونوریل، و مسیرهای ویژه اتوبوس‌رانی برای کاهش ترافیک و تسهیل دسترسی زائران به حرم.
انتقال کاربری‌های غیرضروری: برخی از کاربری‌های تجاری و خدماتی که موجب شلوغی اطراف حرم می‌شوند، می‌توانند به مناطق جدید شهری منتقل شوند.
بهبود فضای پیاده‌روی: ایجاد مسیرهای ویژه زائرین، افزایش فضاهای سبز و پیاده‌راه‌ها جهت کاهش ازدحام خودروها در اطراف حرم.
احیای بافت تاریخی با مدل‌های جدید: حفظ معماری سنتی و تلفیق آن با معماری مدرن برای بهبود شرایط زندگی ساکنان و زائران.
تقویت زیرساخت‌های گردشگری مذهبی: احداث هتل‌ها و اقامتگاه‌های مناسب در فاصله‌ای مناسب از حرم برای کاهش فشار جمعیتی در مرکز شهر.
استفاده از فناوری‌های هوشمند در مدیریت شهر: استفاده از سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند، مدیریت ترافیک و برنامه‌های هوشمند برای هدایت زائران به مسیرهای بهینه.
در مجموع، توسعه اطراف حرم حضرت معصومه (س) نیازمند یک نگاه کلان و هماهنگ میان مدیریت شهری، نهادهای مذهبی، و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است تا ضمن حفظ هویت مذهبی و تاریخی، یک محیط مناسب برای زائرین و ساکنان ایجاد شود.
