ندای قم / یادداشت /عباس جعفری / کارشناس رسانه و فعال محیط زیست؛سفر کوتاه پاییزی به روستای کرمجگان از توابع شهرستان کهک استان قم، این نگین زیبای اجدادی انگیزه‌ای شد تا چند کلمه‌ای در مورد اقتصاد روستایی به نگارش در بیاورم. طبیعت کم نظیر و میراث گرانبهای کرمجگان، این روزها بیش از هر زمان دیگری نیاز به حمایت دارد. کرمجگان، با تاریخی غنی، نقش مهمی در هویت فرهنگی منطقه کهک و استان قم داشته است، اما اکنون با چالش‌هایی در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی و همچنین حفظ اقتصاد و معیشت ساکنین بومی مواجه شده که بی‌توجهی به آنها ممکن است این دهستان و روستاهای ییلاقی پایین دست را در آینده‌ای نه چندان دور مانند بسیاری از روستاهای قشلاقی دیگر قم به خاطره‌ای از گذشته بدل کند.
اقتصاد روستایی نقشی کلیدی درحفظ تعادل اکولوژیکی، اجتماعی و فرهنگی دارد. جوامع روستایی در طول تاریخ به عنوان نگهبانان منابع طبیعی و تولیدکنندگان اولیه کشور عمل کرده‌اند. در شرایطی که مهاجرت به شهرها و کاهش جمعیت روستاها به مسئله‌ای فراگیر تبدیل شده، حمایت از اقتصاد محلی روستاها، نه تنها ضامن بقای جوامع روستایی، بلکه راهکاری برای حفاظت از منابع طبیعی و کاهش اثرات زیست‌محیطی است.
روستای کرمجگان، روزگاری یکی ازپرجمعیت‌ترین روستاهای استان قم بود، اما مهاجرت گسترده، جمعیت آن را به میزان قابل‌توجهی کاهش داده است. حفظ حیات روستایی ارتباط مستقیم با اقتصاد پایدار روستاها دارد، معیشت ساکنین روستا وقتی تامین باشد منابع آبی و ارزش های طبیعی روستا هم حفظ خواهد شد، بی تفاوتی وقتی حاکم خواهد شد که افراد غیربومی که تعلق خاطری نسبت به آن روستا ندارند اکثریت ساکنین دائمی و حتی فصلی ها را به خود اختصاص دهند.
گرچه مهاجرت‌های گسترده، فضای روستا را خلوت کرده است. با این حال، روستا هنوز هم مقصدی برای بازگشت نوستالژیک بسیاری از مهاجران است. افراد به بهانه‌های گوناگون همچون دیدار اقوام، سرکشی به زمین‌های کشاورزی و یا شرکت در مراسم‌های سنتی روستا و ترحیم اموات به کرمجگان باز می‌گردند. این بازگشت‌ها، فرصتی است تا روح زندگی در روستا دمیده شود و اقتصاد ساکنین دائمی آن هم رونق گیرد. ساکنین فصلی و افرادی که سال‌هاست ترک وطن کردند و امیدی به بازگشت آنها دیگر نیست در این سفرهای کوتاه، می‌توانند با انتخاب‌هایی ساده و هدفمند از مشاغل روستا حمایت کنند.
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که مسافران و مهاجران روستا می‌توانند انجام دهند خرید از کاسب های روستا اعم از مغازه داران، فروشندگان لبنیات سنتی، قصابی ها، اغذیه فروشی ها و از همه مهمتر خرید محصولات تولیدی خانوارهای بومی روستا است. حتی خرید نان گرم و سنتی نانوایی‌ها می‌تواند کمک بزرگی به حفظ سهمیه آرد کند تا در فصول پاییز و زمستان سهمیه آرد روستا تهدید نشود.
همچنین خرید محصولات محلی و روستایی، مانند خشکبار، عسل، لبنیات و صنایع تولیدی در بین روستاهایی که در مسیر قرار دارند، به عنوان سوغات نه‌تنها از اقتصاد روستاهای منطقه حمایت می‌کند، بلکه خاطرات شیرین و ماندگاری برای نسل جدید به همراه دارد. فرزندان ما، که شاید دلبستگی کمتری به روستا دارند و بیشتر درگیر زندگی شهری شده‌اند، از این فرصت‌ها برای ارتباط با گذشته و طبیعت استفاده می‌کنند.
این کار نه‌تنها به حفظ اقتصاد روستاها کمک می‌کند، بلکه به فرزندانمان نشان می‌دهد که ریشه‌های آنها در خاک این سرزمین نهفته است. دیدن رفت‌وآمدهای پدران و مادرانشان به روستاهای اجدادی، به همراه تجربیاتی از طبیعت و زندگی ساده روستایی، می‌تواند نسل جدید را علاقه‌مند کند تا خود نیز به این محیط ها بازگردند و از آن بهره‌مند شوند.
نتایج مطالعات علمی نشان داده است که یکی از عوامل اصلی تخریب منابع طبیعی و زمین‌های کشاورزی، بی‌توجهی به معیشت روستاییان است. زمانی که روستاها خالی از سکنه شوند یا بخش اعظم جمعیت آنها را مهاجران فصلی و غیربومی تشکیل دهند، انگیزه برای نگهداری از منابع طبیعی و فعالیت‌های پایدار کاهش می‌یابد. اما زمانی که معیشت پایدار روستایی تضمین شود، ساکنان محلی با انگیزه بیشتری در حفظ زمین‌ها، منابع آبی و محیط زیست خود تلاش می‌کنند.
بیایید با هم روستا را زنده نگه داریم. نه‌فقط به‌عنوان مکانی برای بازگشت، بلکه به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی خودمان. خرید از مغازه‌های روستا، حمایت از محصولات محلی و ترویج این فرهنگ در میان خانواده‌ها، گامی کوچک اما مؤثر در تقویت اقتصاد و حفظ محیط زیست و زندگی روستایی است.
