ندای قم / یادداشت / عباس جعفری/ کارشناس رسانه و محیط زیست ؛ ایام محرم و صفر، فرصت کم‌نظیری برای تبلور همبستگی اجتماعی، ابراز ارادت به ساحت اهل‌بیت (ع) و ترویج فرهنگ عاشورایی در جامعه است و شکل‌گیری هیئات مذهبی، مراسم‌های عزاداری و جلوه‌های مردمی خدمت‌رسانی، همواره بخشی از سرمایه فرهنگی و دینی ملت ایران به شمار آمده است.
در سال‌های اخیر، گسترش برپایی و نحوه اجرای ایستگاه‌های صلواتی هر چند با نیت خیر در سطح معابر و در مسیرهای پر رفت‌وآمد، بخصوص مواردی که فاقد مجوزهای لازم از مراجع ذی‌صلاح نظیر شهرداری‌ها بوده‌اند، با چالش‌هایی مواجه شده است که بازنگری در شیوه برگزاری این‌گونه برنامه‌ها را ضروری ساخته است.
برخی از این ایستگاه‌ها در نقاط با عبور و مرور بالا و یا زیرساخت‌های نامناسب شهری دایر می‌شوند. مکان‌هایی که انسداد نسبی مسیر، افزایش حجم ترافیک، ایجاد مزاحمت صوتی، تولید پسماند و آلودگی محیطی را در پی داشته‌اند. این وضعیت، در برخی موارد موجب شکل‌گیری نگاه انتقادی در افکار عمومی نسبت به سبک برگزاری این سبک عزاداری شده و از ارزش معنوی آن کاسته است.
ضرورت دارد برنامه‌ریزی برای برپایی ایستگاه‌های صلواتی با ملاحظه اصول شهری، رعایت حقوق شهروندان و در هماهنگی با نهادهای مسئول انجام پذیرد. اجرای صحیح این برنامه‌ها در صورتی اثربخش خواهد بود که با نظم، انسجام، طراحی خلاقانه و ارزیابی دقیق از نیاز مخاطب همراه باشد.
نکته مهم در برپایی این ایستگاه‌های صلواتی آن است که فعالیت‌هایی از این جنس، هنگامی معنا و اثربخشی واقعی را خواهد داشت که در مسیر پاسخ به یک نیاز مشخص، از جمله رفع خستگی زائران در مسیرهای طولانی بین‌شهری یا مناطق مذهبی پر تردد، طراحی و اجرا شوند. بهره‌برداری از عنوان «موکب» برای برخی از این ایستگاه‌ها، بدون آنکه از عمق مفهومی و کارکردی این واژه در سنت خالص موکب‌داری الهام گرفته شده باشد، می‌تواند موجب کاهش جایگاه معنوی این سنت ارزشمند گردد.
واژه موکب در فرهنگ دینی، به خدمتی عمیق، سازمان‌یافته و برخاسته از نیاز مخاطب اشاره دارد و برای فعالیت‌های مقطعی، بدون مدیریت و خارج از بسترهای اصلی زیارت یا خدمت‌رسانی نمی‌توان از این واژه استفاده کرد.
پاسداشت محرم و عزاداری برای حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام، نیازمند بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی در چارچوب عقلانیت اجتماعی و درک درست از شرایط محیطی است. کیفیت اجرای این برنامه‌ها، باید متناسب با شأن حماسه عاشورا، جایگاه شهروندان و ضرورت ارتقاء فرهنگ عمومی تعریف شود و حفظ قداست شعائر و ارتقاء تصویر اجتماعی آن باید اولویت اصلی هر ارادتمندی به اهل بیت(ع) باشد.
